در صحن و سرای بارگاه نورانی کریمه اهل‌بیت (س) که گام بر می‌داری از یک سو محو تماشای شکوه و جلال مقرنس‌کاری‌های صحن عتیق می‌شوی و از سویی آینه‌کاری‌ها و نازک‌کاری‌ها چشمانت را می‌نوازد؛ عظمت معماری گوشه گوشه این بارگاه نظر گردشگران خارجی را هم به خود جلب کرده و آنان را از این همه شکوه به وجد می‌آورد؛ دستان هنرمندی که به این حرم کبریایی شکوه و جلال بخشیده گویای پیشینه هنر دست سازها در این دیار کهن است.
بعد از زیارت و جلای دل و دیده در اطراف حرم مطهر که قدم بزنی زائران زیادی مشغول خرید سوغات هستند از مهره‌های آبی فیروزه‌ای تا انگشترهای دست ساز بیش از ۱۲۰۰ هنرمند قمی که زینت بخش دستان علاقه‌مندان به هنرصنعت می‌شود؛ سوغات ماندگاری که نام شهر ملی انگشتر را به یدک می‌کشد.
۵۹۱۲ هنرمند صنایع‌دستی در ۵۳ رشته مختلف صنایع‌دستی در استان قم مشغول فعالیت هستند که سهمی در چرخه اقتصاد این شهر دارند در این گزارش نگاهی به عملکرد معاونت صنایع‌دستی استان قم در سال ۱۴۰۰ و سه ماه نخست سال ۱۴۰۱ داشته‌ایم که حاکی از گام‌های اساسی برای حمایت از هنرمندان صنایع‌دستی استان بوده است.
تسریع در صدور مجوزهای صنایع‌دستی قم
علیرضا ارجمندی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هم‌زمان با هفته صنایع‌دستی اظهار کرد: «شاخص‌ترین اقدام در حوزه صنایع‌دستی استان در سال ۱۴۰۰ تسریع در صدور مجوزهای سه‌گانه صنایع‌دستی شامل پروانه تولید انفرادی، پروانه تولید کارگاهی و جواز تاسیس کارگاهی بوده است.»
او با بیان اینکه پرداخت تسهیلات و حمایت از هنرمندان، موجب توسعه و ترویج صنایع‌دستی می‌شود، ادامه داد: «در رویکرد جدید معاونت صنایع‌دستی استان تلاش می‌شود گامی نو و مجدانه برای مانع‌زدایی و تسهیل‌گری امور و رضایت‌مندی هنرمندان صنایع‌دستی برداشته شود.»
ارجمندی با اشاره به رویکرد جدید معاونت صنایع‌دستی استان تصریح کرد: «با تسریع در روند صدور مجوزهای سه‌گانه صنایع‌دستی، پرداخت به موقع تسهیلات و زمینه‌سازی برای حضور هنرمندان در نمایشگاه‌های مختلف از هنرمندان صنایع‌دستی قم حمایت می‌کنیم.»
او گفت: «صنایع‌دستی به دلیل‌عدم نیاز به حجم سرمایه‌گذاری بالا و نداشتن آلایندگی زیست محیطی، بهترین راه‌کار برای رفع بیکاری و ایجاد اشتغال است.»
پرداخت ۱۰۰میلیارد ریال تسهیلات به هنرمندان صنایع‌دستی قم
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قم با بیان این که سال گذشته ۱۰میلیارد تومان تسهیلات به صنایع‌دستی تعلق گرفت، گفت: «۸۰ درصد مجوزهای صادر شده در سال گذشته برای مشاغل خانگی و ۲۰ درصد کارگاهی بوده است.»
او با اشاره به استقبال هنرمندان استان از تسهیلات مشاغل خانگی، ادامه داد: «تسهیلات مشاغل خانگی نقش موثری در تقویت بنیان اقتصادی خانواده‌ها دارد.»
ارجمندی با اشاره به نقش مشاغل خانگی با تسهیلات اندک در ایجاد اشتغال، افزود: «ایجاد اشتغال به ویژه برای بانوان از جمله مزایای کسب و کارهای خانگی است.»
او در ادامه از رشد ۳۰ برابری تسهیلات مشاغل خانگی استان نسبت به مدت زمان مشابه در سال قبل خبر داد و گفت: «در سال گذشته ۲۶۰ مورد اشتغال در حوزه صنایع دستی استان ایجاد شده است.»
استانداردسازی انگشتر قم
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قم گفت: «در سال گذشته معاونت صنایع‌دستی با همکاری اداره‌کل استاندارد استان اقدام به تهیه و تدوین استاندارد برخی از رشته‌های صنایع‌دستی کرد که در این بین استاندارد انگشترسازی به تصویب رسید.»
او با بیان اینکه هنرمندان صنایع‌دستی می‌توانند با اخذ استاندارد، نسبت به اطمینان بخشی به مردم گام موثری بردارند، ادامه داد: درج نشان استاندارد بر روی محصولات به خریداران این اطمینان را می‌دهد که محصول دارای کیفیت خوب و در کارگاهی مطمئن، تولید شده است.
ارجمندی ادامه داد: «الصاق نشان استاندارد بر روی محصولات صنایع‌دستی و تولید زیورآلات سنتی نیز می‌تواند در افزایش صادرات نقش مهمی داشته باشد.»
او با اشاره به فعال بودن ۵۳ رشته صنایع‌دستی در این استان تصریح کرد: «بیشترین تعداد هنرمندان صنایع‌دستی استان مربوط به رشته انگشترسازی است که حدود ۱۲۰۰ هنرمند انگشترساز در قالب ۱۰۰۰ کارگاه انگشترسازی در این استان فعالیت می‌کنند.»
دریافت ۱۳ نشان‌ملی مرغوبیت صنایع‌دستی در قم
علی رضایی، معاون صنایع دستی قم اظهار کرد: «در سال گذشته ۱۳ اثر صنایع‌دستی استان قم موفق به دریافت مهر اصالت ملی شده است.»
او ادامه داد: «این آثار شامل رشته‌های حکاکی روی سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، زیور آلات‌سنتی و قلمزنی بوده است.»
رضایی ادامه داد: «معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی باتوجه به معیارهای ارائه شده از سوی شورای جهانی صنایع‌دستی و باعنایت به مشارکت در برنامه‌های نشان کیفیت یونسکو در صنایع‌دستی (مهر اصالت) از سال ۱۳۸۶ هر دوسال یک بار برنامه‌ای را تحت عنوان نشان ملی مرغوبیت صنایع‌دستی پایه ریزی و دنبال می‌کند.»
معاون صنایع‌دستی قم افزود: «آثار منتخب پس از تایید کارشناسان استانی و برگزاری داوری ابتدایی در استان برای ارزیابی نهایی به معاونت صنایع‌دستی کشور ارسال و از سوی داوران باتوجه به معیارهای اعلام شده، مورد ارزیابی و امتیاز دهی قرار می‌گیرند و آثار دارای شرایط موفق به دریافت نشان‌ملی می‌شوند.»
راه‌اندازی خانه خلاق صنایع‌دستی قم
علی رضایی، معاون صنایع‌دستی قم با بیان اینکه خانه خلاق صنایع‌دستی محل تلاقی صنایع‌دستی و میراث‌فرهنگی است، اظهار کرد: «با امضای تفاهم‌نامه با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال گذشته تسهیلات حمایتی کم‌بهره برای خانه‌های خلاق صنایع‌دستی در نظر گرفته شده است.»
او با بیان اینکه تغییر کاربری بناهای تاریخی صرفاً شامل تبدیل به واحدهای پذیرایی و مراکز اقامتی نیست، افزود: «سرمایه‌گذاران حوزه صنایع‌دستی و فعالان بخش فرهنگی نیز می‌توانند برای تولید و عرضه صنایع‌دستی و فعالیت در حوزه فرهنگی، از اماکن و آثار تاریخی بهره‌برداری کنند.»
رضایی با اشاره به اینکه خانه‌های خلاق، فرصتی برای تجاری‌سازی و ارتقای جایگاه اقتصادی صنایع‌دستی است، گفت: «خانه‌های خلاق در زنجیره کسب و کار، مکانی برای تبادل دانش، انتقال تجربیات هنرمندان و تولیدکنندگان صنایع دستی است.»
به گفته او هدف از راه‌اندازی خانه خلاق صنایع‌دستی، گردهم آوردن و استفاده از ظرفیت افرادی است که در حوزه استارتاپ، با نگاهی نو می‌توانند در میدان هنرهای سنتی تاثیرگذار باشند.
افتتاح کارگاه گوهرتراشی ویژه زندانیان
علی رضایی گفت: «سال گذشته در راستای توسعه اشتغال و توانمندسازی زندانیان در تعامل با بخش خصوصی کارگاه گوهرتراشی زندان مرکزی قم افتتاح شد.»
او ادامه داد: «با توجه به این که شهر ملی انگشتر به نام قم ثبت شده است برای نخستین بار و به صورت آزمایشی در زندان‌های استان در زمینه نگین تراشی سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی و کارگاه نقره گیری، رکاب‌سازی و مخراج کاری به زندانیان حرفه آموزی شد.»
معاون صنایع‌دستی قم افزود: «این کارگاه با مشارکت اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قم، اداره‌کل زندان‌های قم و آموزش فنی و حرفه‌ای استان راه‌اندازی شد.»
رضایی عنوان کرد: «کارگاه گوهرتراشی برای حرفه آموزی و اشتغال زندانیان به پیشنهاد کارگروه بسیج مهندسان ایجاد شده تا زمانی که زندانیان دوران حبس را به پایان رساندند و به آغوش جامعه بازگشتند با مهارت آموزی در زمینه انگشترسازی برای امرار معاش زندگی درآمدزایی داشته باشند.»
خودکفایی ۵۰ خانوار با ایجاد کارگاه گلیم‌بافی در قم
معاون گردشگری قم اظهار کرد: «کارگاه گلیم‌بافی صفورا علی‌بیگلو کارآفرین قمی به خودکفایی ۵۰ بانوی سرپرست خانوار و مددجوی بهزیستی منجر شده است.»
او عملکرد کارگاه گلیم‌بافی صفوران را مثبت ارزیابی کرد و ادامه داد: «این قبیل کارگاه‌ها نه تنها به استقلال مالی بانوان بلکه به ترویج و توسعه صنایع‌دستی نیز منجر خواهد شد.»
رضایی با اشاره به خودکفایی اقتصادی خانواده‌ها و حل مشکل معیشتی آنان در کارگاه‌های صنایع‌دستی، افزود: «سیاست معاونت صنایع‌دستی حمایت از آموزشگاه‌ها و کارگاه‌هایی است که به توانمندسازی هنرجویان کمک می‌کند.»
افزایش پوشش بیمه‌ای هنرمندان صنایع‌دستی قم
ابوالقاسم مفیمی، معاون هماهنگی امور زائران استانداری قم گفت: «در سال ۱۴۰۱ پرداخت وام‌های خوداشتغالی و افزایش پوشش بیمه تامین اجتماعی هنرمندان صنایع دستی از مصوبات سفر رئیس‌جمهوری به قم است.»
او تشکیل کارگروه استانی زیارت و استفاده از منابع حاصل از آن برای توسعه و رشد زیرساخت‌های استانی در حوزه زیارت و گردشگری را از دیگر مصوبات سفر رئیس‌جمهوری به قم عنوان کرد.
حجت‌الاسلام و المسلمین سید ابراهیم رئیسی در قالب سیزدهمین سفر استانی روزهای نهم و دهم دی ماه سال گذشته به همراه شماری از اعضای هیئت دولت به استان قم سفر کرد.
راه‌اندازی سایت چهارسو هنر
علیرضا ارجمندی، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قم با اشاره به رونمایی از سایت چهارسو هنر در فروردین ماه امسال در خانه تاریخی زند گفت: «این سایت به نشانی اینترنتی https://۴ sooart. com با هدف معرفی هنر انگشترسازی و فروش آن به مردم ایران و جهان راه‌اندازی شده است.»
او ادامه داد: «به زودی نرم‌افزار تلفن همراه چهارسو هنر هم فعال می‌شود.»
از دی ماه سال ۹۹ استان قم در بین ۳۱ استان کشور به عنوان شهر ملی انگشتر به ثبت ملی رسیده است.
آغاز عملیات تجهیز دبیرخانه شهر ملی انگشتر در قم
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قم گفت: «امسال در راستای معرفی و حمایت هر چه بیشتر هنر صنعت انگشترسازی، دبیرخانه شهر ملی انگشتر در استان در حال تجهیز است.»
او ادامه داد: «با اعتبار ۲۰۰ میلیون تومان از محل اعتبارات سفر رئیس جمهوری به قم، دبیرخانه شهر ملی انگشتر در خانه‌ای قدیمی در مجاورت بیت تاریخی امام راحل در حال تجهیز و بهسازی است.»
ارجمندی از اهداف راه‌اندازی دبیرخانه شهر ملی انگشتر را برنامه‌ریزی برای آموزش، توسعه و ترویج این رشته شناسایی و سامان‌دهی تعداد کارگاه و هنرمندان صنعتگر فعال این رشته و معرفی قابلیت‌ها و توانمندی‌ها و فراهم کردن زمینه‌های ثبت بین‌المللی هنر انگشترسازی عنوان کرد.
او گفت: «نام‌گذاری قم به نام شهر ملی انگشتر، آغاز حرکت برای توسعه صنعت انگشترسازی در سطح ملی و بین‌المللی با حمایت از هنرمندان این رشته از صنایع‌دستی است.»
اشتغال‌آفرینی صنایع‌دستی قم در سال ۱۴۰۱
علیرضا ارجمندی گفت: «استان قم، استانی با ظرفیت گردشگری‌پذیری بالا، سالانه میزبان میلیونی مسافران است که باید از این ظرفیت برای معرفی و عرضه صنایع دستی به عنوان سوغات بهره برد.»
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قم ادامه داد با توجه به این که سال جدید با شعار «سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» از سوی رهبر انقلاب نام‌گذاری شده است، افزود: «برآنیم تا با دانش‌بنیان شدن صنایع‌دستی به سمت اشتغال پایدار حرکت کنیم»
ارجمندی با بیان اینکه سال ۱۴۰۱ سال توسعه آموزش صنایع‌دستی خواهد بود، ادامه داد: «آموزش‌محور شدن صنایع‌دستی با توجه به هزینه کم و ارزش افزوده بسیار بالا گامی در جهت حل معضل بیکاری و اشتغال آفرینی خواهد بود.»
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قم با تاکید بر این که امسال حداکثر مجوز صادر و تسهیلات در حوزه صنایع‌دستی دو برابری خواهد شد، گفت: «امیدواریم با کمک دستگاه‌ها با اعطای حدکثری تسهیلات، حداکثر اشتغال را شاهد باشیم.»
ارجمندی با اشاره به این که یکی از مشکلات عمده صنایع‌دستی نبود فروش و بازاریابی مناسب است، گفت: «در سال جدید برپایی بازار روزانه و هفتگی در محلات مختلف گامی در جهت حمایت از مشاغل حوزه صنایع‌دستی استان خواهد بود.»
پایان طرح پژوهشی مطالعاتی بسته سوغات قم
ارجمندی طرح پژوهشی مطالعاتی با موضوع بسته سوغات قم که از دی ماه سال گذشته از سوی سازمان مدیریت برنامه‌ریزی استان قم ارائه شده بود به همت پژوهشگران دانشگاه حضرت معصومه (س) در فروردین ماه امسال به پایان رسید.»
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قم ادامه داد: «طرح مطالعاتی بسته سوغات قم شامل پژوهش بر روی تمام سوغات استان قم از ارزان‌ترین سوغات استان تا گران‌قیمت‌ترین آن فرش بوده است.»
او افزود: «در این طرحی پژوهشی مطالعاتی، مشکلات و نقاط ضعف و قوت سوغات قم بررسی و پیشنهادات به دستگاه‌های متولی با هدف استفاده مطلوب در برنامه‌ریزی‌ها برای سوغات ارائه شد.»
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قم با بیان این که استان قم، استانی با ظرفیت گردشگری‌پذیری بالا، سالانه میزبان میلیونی مسافران است، عنوان کرد: «نیازهای زائر تنها به زیارت منحصر نمی‌شود و رسیدن به جایگاه ممتاز سوغات از نظر کمی و کیفی برای کسب رضایت زائران می‌تواند به اقتصاد گردشگری کمک کند.»
ارجمندی در ادامه با اشاره به نقش پررنگ صنایع‌دستی در سوغات قم تصریح کرد: «استان قم با وجود صنایع‌دستی متنوع و ممتاز ظرفیت و توانمندی خوبی در بخش سوغات دارد که برای دستیابی به جایگاه واقعی نیازمند کارهای پژوهشی و زیرساخت‌های لازم است.»
ایجاد مرکز دانش‌بنیان صنایع‌دستی در قم
ارجمندی با اشاره به تلاش‌ها برای راه‌اندازی شهرک عقیق در سال جدید افزود: «حدود هزار کارگاه تولید زیورآلات و سنگ‌تراشی است و ۱۲۰۰ هنرمند شاغل در این هنر صنعت مشغول به فعالیت هستند که زمینی حدود ۲۰ هکتار در اتوبان قم تهران با عنوان شهرک عقیق، مخصوص صنف انگشترساز قم در نظر گرفته شده است.»
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قم با بیان اینکه شهرک عقیق قم، مبتنی بر تولید، دانش‌بنیان و اشتغال آفرینی طراحی شده است، تصریح کرد: «ایجاد آزمایشگاه تخصصی سنگ‌شناسی، ایجاد هنرستان فنی و حرفه‌ای و همچنین ایجاد دانشگاه علمی و کاربردی زیورآلات، تاسیس کتابخانه تخصصی صنایع‌دستی و ساخت مراکز کارگاهی از بخش‌های مختلف شهر عقیق قم خواهد بود.»
