حال این سؤال مطرح میشود که چرا این مشکل جدی است؟ مشکل فرزندآوری در ایران به دلیل فشارهای اقتصادی، افزایش هزینههای زندگی و دیرتر شدن سن ازدواج جدی شده است. علاوه بر این، تغییر نگرشهای فرهنگی و نبود سیاستهای حمایتی مؤثر برای خانوادهها، تمایل به فرزندآوری را کاهش داده است.
کاهش نرخ باروری به یک معضل پیچیده تبدیل شده است که تأثیرات آن را در سالهای آینده به وضوح خواهیم دید؛ تأثیراتی که در عرصههای مختلف خود را نشان خواهد داد، از جمله کاهش نیروی کار، فشار به سیستمهای تأمین اجتماعی و تغییرات فرهنگی و اجتماعی.
برای مقابله با این چالش جمعیتی و کاهش آثار منفی آن، ضروری است که سیاستها و راهکارهای مؤثری اتخاذ شود که با توجه به شرایط خاص ایران قابلیت اجرایی و تأثیرگذاری داشته باشد. در این راستا، راهکارهایی مؤثر و مطابق با موقعیت سیاسی و اجتماعی ایران و براساس برنامهریزیهای جهانی باید ارائه شود.
و اما راهکارهای پیشنهادی:
- تغییر نگرش فرهنگی و اجتماعی: برای اینکه فرزندآوری از یک مسئولیت به یک انتخاب لذتبخش تبدیل شود، باید نگرشهای اجتماعی در مورد خانواده و فرزندآوری تغییر یابد. این تغییرات میتواند از طریق آموزش و فرهنگسازی در رسانهها و نهادهای فرهنگی، حمایت از مادران شاغل و دیگر اقدامات صورت گیرد.
- ایجاد شبکههای اجتماعی حمایتی: احساس تنهایی و ناتوانی در مواجهه با چالشهای خانوادگی یکی از دلایل منصرف شدن جوانان از فرزندآوری است. ایجاد شبکههای اجتماعی برای حمایت از والدین، گروههای مشاورهای و به اشتراکگذاری تجربیات میتواند به کاهش این نگرانیها کمک کند.
- بازنگری در سیاستهای اقتصادی و آموزشی: دولت باید بهگونهای برنامهریزی کند که جوانان احساس امنیت شغلی و مالی داشته باشند. ایجاد شغلهای پایدار و کاهش هزینههای زندگی، به ویژه در زمینه مسکن و درمان، میتواند انگیزه جوانان برای فرزندآوری را افزایش دهد.
- رویکرد فرزندآوری هوشمند: نسل جدید باید فرزندآوری را بهگونهای هوشمندتر و با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی خود انجام دهد. این امر میتواند با ارائه مشاورههای دقیق در مورد اقتصاد خانواده و مسائل تربیت فرزند میسر شود.
- تأمین تسهیلات و مشوقهای مالی: دولت میتواند با ارائه تسهیلات مالی و مشوقهای اقتصادی، مانند یارانههای فرزندآوری، کمکهای هزینههای درمان و تحصیل، انگیزههای بیشتری برای فرزندآوری ایجاد کند.
- تقویت خدمات مراقبتی و بهداشتی: ایجاد سیستمهای بهداشتی و مراقبتی کارآمد، رایگان یا کمهزینه میتواند نگرانیهای خانوادهها را کاهش دهد و انگیزه بیشتری برای فرزندآوری فراهم کند.
کاهش نرخ باروری در ایران یک بحران مقطعی نیست که به راحتی نادیده گرفته شود، بلکه یک بحران اساسی است که به تغییرات عمیق در سیاستهای اجتماعی و فرهنگی نیاز دارد. اگر بخواهیم از این بحران عبور کنیم، باید فرزندآوری را به یک انتخاب مثبت، جذاب و قابل دسترس برای همه اقشار جامعه تبدیل کنیم.